Θεραπεία της πραγματικότητας

Reality therapy 
(1965)

William Glasser 

(1925-2013)

είμαστε αυτό που κάνουμε

κι αν θέλουμε να αλλάξουμε αυτό που είμαστε

πρέπει να αλλάξουμε αυτό που κάνουμε

εισαγωγή

Μια από τις δεκάδες ‘θεωρίες’ της ψυχολογίας σήμερα, είναι και η θεωρία της πραγματικότητας, που ο ίδιος ο Γκλάσσερ ονόμασε αργότερα  control ή choise therapy. Πρόκειται για μια κάποια παραλλαγή της θεωρίας του Άντλερ (ένα πρώτο ξαδερφάκι της) που δημιούργησε τη δεκαετία του 1960, ο Αμερικανός ψυχίατρος William Glasser, με θεαματικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση ανεύθυνων, παραιτημένων και αποτυχημένων ατόμων. Μια (γνωστική) θεωρία δομημένη στη φιλοσοφία, τις αξίες και τον τρόπο ζωής των ΗΠΑ, που όπως παραδέχτηκε και ό ίδιος ο Γκλάσσερ, δεν θα απέδιδε  το ίδιο σε έναν άλλο πολιτισμό.

Είναι  ιδιαίτερα δημοφιλής στις ΗΠΑ και τον Καναδά, με εντυπωσιακά αποτελέσματα ειδικά στο χώρο της εκπαίδευσης.

Ο Γκλάσσερ

Εκπαιδευμένος στην ψυχανάλυση, την οποία εξασκούσε όμορφα και καλά ο καλός μας γιατρός Κος Glasser, έρχεται κάποια στιγμή αντιμέτωπος με παραβατικούς εφήβους, όταν προσλαμβάνεται σε ένα σχολείο για απροσάρμοστα κορίτσια. Εκεί γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι η κλασική ψυχοθεραπεία … δεν ΄πάει και τόσο καλά΄ και σαν ανοιχτόμυαλος και δημιουργικός άνθρωπος που είναι, τολμάει να πειραματιστεί με νέες τεχνικές (και μπράβο του). Τα αποτελέσματα του είναι εντυπωσιακά κι έτσι η πρακτική του αποκτά ένθερμους υποστηρικτές, επεκτείνεται με επιτυχία και σε άλλα πλαίσια. Πιστεύοντας βαθύτατα ότι δεν υπάρχει ασθενής που δεν μπορεί να θεραπευτεί, βουτάει στα βαθιά, στα δύσκολα 

και καταφέρνει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη νεανική εγκληματικότητα και τη σχολική αποτυχία. Ο Γκλάσσερ θεωρεί σημαντική την ανάγκη για αγάπη και αίσθηση αξίας, που όταν δεν ικανοποιείται δημιουργείται ένα αίσθημα ανεπάρκειας. Δουλεύοντας με μαθητές που έχουν εισπράξει αλλεπάλληλες αποτυχίες και έχουν παραιτηθεί από κάθε προσπάθεια, πετυχαίνει με την επανεκπαίδευση τους (σε ατομική ή ομαδική προσέγγιση), να τους ενισχύσει την αντίληψη ότι είναι ικανοί για πράγματα, να ζωντανέψει το ενδιαφέρον του για αυτά και να πετύχει τη συμμετοχή τους σε διαδικασίες για την πραγμάτωση τους, με πειθαρχία και υπευθυνότητα.

Έτσι έχουμε άλλη μια 'νέα' σχολή. 

Δεν είναι κακό παιδιά. Η ζωή προχωράει και σπρώχνει τα πράγματα κάπου. Φαντάζεστε πχ να επιμένετε να χειριστείτε μια παραβατική ‘τρελαμένη’ αμερικανιδούλα έφηβη το 1970, όπως αντιμετώπισε ο μέγας πατριάρχης τις μεσήλικες μεσοαστές πελάτισσες του στη Βιέννη μισόν αιώνα νωρίτερα; Η ιδιαιτερότητα της κάθε κοινωνικής ομάδας σαφώς και επιδέχεται ιδιαίτερη αντιμετώπιση κι έτσι τα πράγματα προχωράνε, εξειδικεύονται.

Στη θεραπεία του ο Γκλάσερ, που έγραψε συνολικά πάνω από είκοσι βιβλία, προσπαθεί να βοηθήσει τον ασθενή να αναλάβει την ευθύνη των πράξεων του, γατί μόνον τότε μόνον θα αισθανθεί πνευματικά υγιής. 

Δεξιά ένα από τα βιβλία του: Δυστυχισμένοι έφηβοι (2002).

Οι παλιές καλές μέθοδοι και πρακτικές είναι ακόμα εδώ και εξελίσσονται, στο περιβόλι της ψυχολογίας όμως φυτρώνουν και νέα άνθη: παιδική ψυχολογία, ψυχολογία των εφήβων, των ενηλίκων, των αλκοολικών, των εξαρτημένων, των καρκινοπαθών, των βετεράνων πολέμου, των αποφυλακισμένων και βάλτε ακόμη εσείς ό,τι μπορεί να φανταστείτε (σχολική ψυχολογία, συμβουλευτική ψυχολογία, επαγγελματικός προσανατολισμός). ‘Υπάρχουν λογής-λογής φρούτα κι όλα χρειάζονται’, έλεγε κάποιος σοφός κάπου κάποτε. Αν υποθέσουμε πως έχετε ένα παιδάκι που ‘δεν τα πάει καλά’ με το σχολείο, θα αισθανόσαστε σίγουρα πολύ πιο ασφαλείς ξέροντας ότι ο δάσκαλος του έχει ακουμπήσει λίγο στην εκπαίδευση του και την θεωρία της πραγματικότητας του καλού μας Κου Glasser. Τώρα βέβαια για κάποιον που θέλει να βγάλει άκρη με όλο τούτο τον κόσμο των ‘διαφορετικών’ σχολών, υπάρχει σαφέστατα ένα θέμα, αλλά τι να γίνει. Χαλαρά … και … θα το ξετυλίξουμε μαζί το νήμα.

Είναι βλέπετε βέβαια και εκείνη η ενοχλητική κάποτε για εμάς ναρκισσιστική ανάγκη του κάθε ‘ιδρυτή’, που θέλει σώνει και καλά να εισάγει τη δική του ορολογία, αλλά … αν σκεφτούμε μόνον το πόσους συνανθρώπους μας έχουν βοηθήσει, είμαι σίγουρος ότι κι αυτό θα τους το συγχωρήσουμε. 

Άνθρωποι είναι κι αυτοί παιδιά, ας το καταλάβουμε.

Να ας πούμε τώρα … ο καλότατος γιατρός μας, ο Κος Glasser, θεωρεί φερ΄ ειπείν σαν ύψιστη ανθρώπινη ψυχολογική ανάγκη την απόκτηση μιας επιτυχημένης ταυτότητας. Δεν του φτάνανε του ανθρώπου η τάση για τελειοποίηση, για αυτοπραγμάτωση ή για ότι άλλο έχουν ήδη αναφέρει οι προηγούμενοι, θέλει να αφήσει κι εκείνος τη σφραγίδα του! 

Και βέβαια δεν θα μείνει εκεί, αλλά θα μιλήσει και αυτός για τα δικά του οκτώ στάδια ψυχοπνευματικής ανάπτυξης, με το ενεργόν πρόσωπο, το ολοκληρωμένο πρόσωπο και άλλα τέτοια ... σημαντικά και όμορφα, που (don΄t panic) δεν θα σας τα αναφέρω, γιατί θα φύγετε φοβάμαι τρέχοντας και … δεν θέλω! ΟΚ παιδιά, δεν υπάρχει φαντάζομαι κανένας λόγος να μπερδευόμαστε, το έχουμε πιάσει φαντάζομαι όλοι το υπονοούμενο. 

Ένας δυστυχής φοιτητής της ψυχολογίας μπορεί βέβαια να βγάζει αναφυλαξία με όλα αυτά, αλλά δεν πειράζει … θα βρει κι αυτός κάποια στιγμή την άκρη.

Ας δούμε εδώ και ένα ενδιαφέρον σχήμα για την αποτελεσματικότητα των διάφορων τρόπων μάθησης, που προκύπτει από αξιόπιστες έρευνες.

Μαθαίνουμε λοιπόν:

το 10% μόνον αυτών που διαβάζουμε, 

το 20% όσων ακούμε, 

το 30% αυτών που βλέπουμε, 

το 50 % αυτών που ακούμε και βλέπουμε 

το 70% όσων συζητάμε, 

το 80 % αυτών που βιώνουμε

ενώ (στη βάση της πυραμίδας) 

το 90% αυτών που διδάσκουμε σε άλλους. 

Θα καταλάβατε τώρα φαντάζομαι γιατί κάθομαι και γράφω. Για σας (υποτίθεται), αλλά ... αν πάμε λίγο πιο πίσω, για να μάθω εγώ καλύτερα. Αλλά αφού στο τέλος κανείς δεν χάνει τίποτα, εγώ είμαι ΟΚ, εσείς είσαστε ΟΚ, άρα όλα καλά.

επίλογος



Προτείνω να κλείσουμε με ένα όμορφο απόφθεγμα του Γκλάσσερ:

'Η μέρα που θα σταματήσουμε να παίζουμε, 

θα είναι η μέρα που θα σταματήσουμε να μαθαίνουμε'

Μη σταματήσετε λοιπόν ποτέ να ... παίζετε !